Przeniesienie praw autorskich – uregulowanie kwestii związanych z przeniesieniem majątkowych praw autorskich jest niezwykle ważne dla obu stron. W szczególności powinna zadbać o to osoba, która zamierza korzystać z czyjegoś utworu. Niewątpliwie należy pamiętać o formie w jakiej powinna zostać zawarta umowa, ustaleniu wynagrodzenia, czy określeniu pól eksploatacji.

Zacznijmy zatem od podstaw. Utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia, np. zdjęcie, artykuł, rzeźba.

W pierwszej kolejności, należy wskazać, że nie można przenieść autorskich praw majątkowych co do wszystkich utworów twórcy lub do wszystkich utworów określonego rodzaju twórcy mających powstać w przyszłości. Możemy przenieść prawa autorskie do określonego utworu, który powstanie w przyszłości. Ale nie możemy tego zrobić co do całego dorobku twórcy. Czyli jeśli chcemy zamówić szereg artykułów na naszego bloga powinniśmy precyzyjnie określić w umowie o jaki rodzaj utworów nam chodzi, aby przeniesienie praw autorskich było skuteczne.

PRZENIESIENIE PRAW AUTORSKICH, CZYLI JAKICH?

Prawa autorskie dzielimy na autorskie prawa majątkowe oraz autorskie prawa osobiste. Te ostatnie odzwierciedlają więć twórcy z utworem. Są nieograniczone w czasie i niezbywalne. Należą do nich prawo do:

• autorstwa utworu;
• oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo;
• nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania;
• decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności;
• nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

W umowie o przeniesienie praw majątkowych często zobowiązuje się twórcę do niewykonywania autorskich praw osobistych.

W odróżnieniu od praw osobistych, prawa majątkowe możemy przenieść na inną osobę. I dlatego dzisiaj będzie o autorskich prawach majątkowych.

W umowie przeniesienia praw autorskich powinniśmy wprost wskazać, że dochodzi do przeniesienia autorskich praw majątkowych do określonego w umowie utworu. Jeżeli w umowie nie znajdzie się wyraźnie postanowienie, że dochodzi do przeniesienia praw autorskich, istnieje domniemanie, że twórca udzielił tylko licencji. Ponadto nawet jeśli przeniesiemy własność egzemplarza utworu (np. książkę, wydruk z artykułem, wywołane zdjęcie), nie skutkuje to przeniesieniem praw majątkowych do utworu. Natomiast przejście autorskich praw majątkowych nie powoduje przeniesienia na nabywcę własności egzemplarza utworu. Dlatego w umowie należy zadbać o to, aby zarówno prawa majątkowe jak i własność egzemplarza tego utworu została przeniesiona na nabywcę. W związku z tym, w umowie można zawrzeć na przykład następujące postanowienia:

Zamawiający nabywa prawo własności egzemplarza utworu oraz nośnika, na którym utwór został utrwalony z chwilą wydania utworu Zamawiającemu. [Określenie przejścia prawa własności egzemplarza utworu i nośnika]
Przejście autorskich praw majątkowych na Zamawiającego następuje w momencie wydania Zamawiającemu utworu przez Twórcę. [Określenie momentu przejścia praw]

PRZENIESIENIE PRAW AUTORSKICH – FORMA

Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności. Co to oznacza? Jeżeli strony zawrą umowę przeniesienia praw autorskich na przykład za pośrednictwem wiadomości e-mail, taka umowa jest nieważna. Ona po prostu nie skutkuje przejściem autorskich praw majątkowych na nabywcę. Przeniesienie praw autorskich wymaga wydrukowania umowy oraz złożenia własnoręcznych podpisów przez każdą ze stron. Następnie strony powinny wymienić się podpisaną umową dla celów dowodowych.

Z formą pisemną równa jest forma elektroniczna (tj. opatrzenie złożonego oświadczenia woli kwalifikowanym podpisem elektronicznym – nie chodzi tutaj o epuap).

Do zachowania elektronicznej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci elektronicznej i opatrzenie go kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Oświadczenie woli złożone w formie elektronicznej jest równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej.

Więcej na temat form zawierania umów dowiesz się z artykułu: Umowa online, czyli jak zawrzeć umowę przez Internet?

POLA EKSPOLATACJI

Przeniesienie praw autorskich musi nastąpić na określonych polach eksploatacji. Zgodnie z restrykcyjnym poglądem, jeżeli w umowie nie określono pól eksploatacji, nie dochodzi do przeniesienia autorskich praw majątkowych.

Czym są zatem te pola eksploatacji? Pola eksploatacji to niejako obszary użytkowania utworu.
Ustawa o prawie autorskich i prawach pokrewnych wymienia przykładowe pola eksploatacji w zakresie:

1. utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2. obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy;
3. rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w pkt 2 – publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

Jest to tylko przykładowy katalog.

Dodatkowo należy pamiętać, aby w umowie określić te pola eksploatacji, które są znane w momencie zawierania umowy. Dlatego określając pola eksploatacji, musimy się zastanowić do czego tak naprawdę jest potrzebny nam ten utwór. Inne pola eksploatacji będziemy mieć przy tworzeniu stron internetowych i wykorzystywaniu grafik na stronie internetowej, a zupełnie inne przy zaprojektowaniu ulotki, która następnie ma być powielana w formie papierowej.

 

PRZENIESIENIE PRAW AUTORSKICH, A WYNAGRODZENIE

A co z wynagrodzeniem? Otóż, możemy przenieść autorskie prawa majątkowe zarówno odpłatnie jak i nieodpłatnie. Jednak pamiętaj, że jeżeli chcesz przenieść prawa nieodpłatnie w umowie musi znaleźć się postanowienie o tym, że prawa zostają przeniesione nieodpłatnie. Jeśli takiego postanowienia zabraknie, twórcy należy się wynagrodzenie. Wówczas wysokość wynagrodzenia określa się z uwzględnieniem zakresu udzielonego prawa oraz korzyści wynikających z korzystania z utworu. Co więcej, twórcy przysługuje odrębne wynagrodzenie za korzystanie z utworu na każdym odrębnym polu eksploatacji.

Umowa o dzieło – zgłoszenie do ZUS

Pamiętaj, że od 1 stycznia 2021 roku należy sprawdzić, czy konieczne jest zgłoszenie umowy do ZUS. Kiedy należy to zrobić i w jaki sposób? Opisuję to dokładnie w poniższym artykule:

PRZENIESIENIE PRAW AUTORSKICH, A TERMINY

O czym należy pamiętać przy zawarciu umowy o przeniesienie praw autorskich jeśli chodzi o terminy?

Po pierwsze, w umowie należy oznaczyć termin dostarczenia przez twórcę utworu Zamawiającemu.

Po drugie, co do zasady majątkowe prawa autorskie przechodzą z momentem przyjęcia utworu przez zamawiającego. Można jednak oznaczyć ten termin odmiennie.

Ważnym aspektem jest, że przejście praw autorskich można uzależnić od zapłaty wynagrodzenia.

Podsumowując, jeśli w umowie moment przejścia praw określono z chwilą przyjęcia utworu, klient ma prawa i może korzystać z utworu nawet jeśli nie zapłaci wynagrodzenia twórcy. Natomiast jeśli uzależnimy przejście praw od dokonania zapłaty, prawa nie przejdą do momentu zapłaty wynagrodzenia.

CZY MOŻEMY COŚ ZMIENIĆ W NABYTYM UTWORZE?

Czy możemy dokonać zmian w utworze, do którego nabyliśmy prawa autorskie?

Opracowanie cudzego utworu, w szczególności tłumaczenie, przeróbka, adaptacja stanowi utwór zależny. Samo stworzenie takiego utworu jest dozwolone. Jednak to twórca zachowuje prawo zezwalania na wykonywanie zależnego prawa autorskiego, mimo że w umowie postanowiono o przeniesieniu całości autorskich praw majątkowych.

W umowie o przeniesienie autorskich praw majątkowych można jednak wskazać, że twórca zezwala na rozpowszechnienie opracowania. Należy wówczas pamiętać, że jeżeli chcemy cokolwiek zmieniać w utworze powinniśmy zadbać również o uregulowanie kwestii dotyczących praw do utworu zależnego.